ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და აზერბაიჯანს შორის პირდაპირი სახმელეთო მიმოსვლისთვის ახალი სატრანსპორტო მაგისტრალი შეიქმნება. ამას აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, სომხეთის პრემიერ-მინისტრისა და რუსეთის პრეზიდენტების მიერ ხელმოწერილი შეთანხმება ითვალისწინებს. გუშინ გაფორმებული დეკლარაციის მეცხრე პუნქტის მიხედვით, სატრანსპორტო დერეფანის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, მასში ტვირთების უსაფრთხოებას რუსული მხარე გააკონტროლებს. ახალი მაგისტრალის დასრულების შემდეგ, ცენტრალური აზერბაიჯანი თურქეთს პირდაპირი გზით დაუკავშირდება.
შეთანხმების მეცხრე პუნქტი:
რეგიონში ყველა ეკონომიკური და სატრანსპორტო კავშირი განიბლოკება. სომხეთის რესპუბლიკა უზრუნველყოფს სატრანსპორტო კავშირს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დასავლეთ რეგიონებსა და ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკას შორის, რათა ორგანიზება გაეწიოს მოქალაქეების, მანქანების და ტვირთების შეუფერხებლად გადაადგილებას ორივე მიმართულებით. სატრანსპორტო კონტროლს რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის ორგანოები განახორციელებენ. მხარეების შეთანხმებით, ახალი სატრანსპორტო კომუნიკაციების მშენებლობა განხორციელდება, რომელიც ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკას აზერბაიჯანის დასავლეთ რეგიონებთან დააკავშირებს“, - ნათქვამია შეთანხმების დოკუმენტში.
შეთანხმების შესახებ განცხადების გაკეთების შემდეგ, სომხეთში პოლიტიკური ვითარება უკიდურესად დაიძაბა, ქუჩაში გამოსულმა ათასობით ადამიანმა სახელმწიფო სტრუქტურების აღება სცადა, მათი ნაწილი პარლამენტსა და მთავრობის ადმინისტრაციაში შეიჭრა. დემონსტრანტები ფიზიკურად გაუსწორდნენ ქვეყნის პარლამენტის თავმჯდომარე არარატ მირზოიანს, რომელიც მედიის ინფორმაციით, საავადმყოფოშია გადაყვანილი.
Facebook-ზე გამოაქვეყნა პოსტი ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა, რომელიც წერს, რომ ის ქვეყანაშია და საკუთარი უფლება-მოვალეობის შესრულებას განაგრძობს.
სომხეთის პრეზიდენტის არმენ სარქსიანის განცხადებით, მან სამშვიდობო შეთანხმების შესახებ მხოლოდ მედიის საშუალებით შეიტყო.
რუსეთის სამთავრობო მედიის მიერ გამოქვეყნებული კადრებიდან ჩანს, რომ რუსი სამშვიდობოების კოლონები ყარაბაღში უკვე მიემართებიან.
სომხეთს, აზერბაიჯანსა და რუსეთს შორის გაფორმებული შეთანხმების დოკუმენტი 9 პუნქტისგან შედგება:
„ჩვენ, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი, სომხეთის რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი და რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი
ვაცხადებთ შემდეგს:
1. 2020 წლის 10 ნოემბრის მოსკოვის დროით 00:00 საათიდან ცეცხლის სრულად შეწყვეტას და საბრძოლო მოქმედებების დასრულებას მთიანი ყარაბაღის ზონაში. აზერბაიჯანის რესპუბლიკა და სომხეთის რესპუბლიკა, შემდგომში – მხარეები, მათ მიერ დაკავებულ ტერიტორიებზე დარჩებიან.
2. აღდამის რაიონი და სომხეთის მიერ ყაზახის რაიონში დაკავებული აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ტერიტორიები დაუბრუნდება აზერბაიჯანის მხარეს 2020 წლის 20 ნოემბრამდე.
3. მთიანი ყარაბაღის გამყოფი ხაზის და ლაჩინის დერეფნის გასწვრივ, რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო კონტინგენტი 1960 მცირე ზომის იარაღით აღჭურვილი სამხედრო მოსამსახურით, 90 ჯავშანტექნიკით და 380 ერთეული საავტომობილო და სპეციალური ტექნიკით განლაგდება.
4. რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო კონტინგენტი სომხეთის სამხედრო ძალის გაყვანის პარალელურად განლაგდება. რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო კონტინგენტის ადგილზე ყოფნის ვადა ხუთი წლით განისაზღვრება, ავტომატური განახლებით შემდეგი ხუთი წლის პერიოდისთვის, თუკი არც ერთი მხარე არ გამოაცხადებს ვადის ამოწურვამდე ექვსი თვით ადრე საკუთარი მიზნების შესახებ, შეწყვიტოს ეს მოცემულობა.
5. კონფლიქტის მხარეების მიერ შეთანხმებების შესრულებაზე კონტროლის ეფექტურობის გაზრდის მიზნით, სამშვიდობო ცენტრი შეიქმნება, რომელიც ცეცხლის შეწყვეტას გააკონტროლებს.
6. სომხეთის რესპუბლიკა 2020 წლის 15 ნოემბრამდე აზერბაიჯანის რესპუბლიკას კელბაჯარსკის რაიონს დაუბრუნებს, პირველ დეკემბრამდე კი - ლაჩინის რაიონს, თუმცა დაიტოვებს ლაჩინის დერეფანს, რომელიც უზრუნველყოფს კავშირს მთიან ყარაბაღსა და სომხეთს შორის და ამავდროულად არ შეეხება ქალაქ შუშას.
მხარეების შეთანხმების მიხედვით, უახლოეს სამ წელიწადში განისაზღვრება გეგმა ლაჩინის დერეფანში მოძრაობის მარშრუტთან დაკავშირებით, რომელიც სტეპანაკერტსა და სომხეთს შორის კავშირს უზრუნველყოფს, სადაც რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო კონტინგენტი ამ მარშრუტის უსაფრთხოების დასაცავად განლაგდება.
აზერბაიჯანის რესპუბლიკა ლაჩინის კორიდორში მოქალაქეების, მანქანების და ტვირთის უსაფრთხო გადაადგილების დაცვას უზრუნველყოფს.
7. იძულებით გადაადგილებული პირები და ლტოლვილები ბრუნდებიან მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე. მიმდებარე ტერიტორიები გაერო-ს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის კონტროლის ქვეშ მოექცევა.
8. მხარეებს შორის სამხედრო ტყვეების, სხვა დაკავებული პირების და გარდაცვლილთა ცხედრების გაცვლა მოხდება.
9. რეგიონში ყველა ეკონომიკური და სატრანსპორტო კავშირი განიბლოკება. სომხეთის რესპუბლიკა უზრუნველყოფს სატრანსპორტო კავშირს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დასავლეთ რეგიონებსა და ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკას შორის, რათა ორგანიზება გაეწიოს მოქალაქეების, მანქანებისა და ტვირთების შეუფერხებლად გადაადგილებას ორივე მიმართულებით. სატრანსპორტო კონტროლს რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის ორგანოები განახორციელებენ.
მხარეების შეთანხმებით, ახალი სატრანსპორტო კომუნიკაციების მშენებლობა განხორციელდება, რომელიც ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკას აზერბაიჯანის დასავლეთ რეგიონებთან დააკავშირებს“, - ნათქვამია შეთანხმების დოკუმენტში.
